Waarden en normen
2014-26 Wanneer de Uruguayaanse president Jose Mujica het deze week opneemt voor voetballer Luis Suarez nadat hij een Italiaanse tegenstander heeft gebeten gaat bij mij even het licht uit. De gehele wereld spuugt zijn gal over de grofheid van de overtreding, terwijl de Zuid-Amerikaanse president zich doodleuk probeert te beroepen op een vormfout. Mujica: 'de scheidsrechter heeft het niet gezien dus dat is dan pech'. Wat voor signaal geef je dan af aan je eigen volk?
Het gaat hier over normen en waarden; begrippen die blijkbaar muli-interpretabel zijn. En dat is ook wel zo wanneer je beide begrippen wat nader beschouwt. Waarden staat voor zaken die je belangrijk vindt zoals waardering, respect, eerlijkheid, gelijkheid, schoonheid, succes. Ik kan andere idealen/waarden nastreven dan een ander. Zie daar de verschillen die kunnen ontstaan. Normen zijn een afgeleide van waarden. Dit zijn richtlijnen en gedragsregels die duiden hoe mensen zich in bepaalde situaties wel of niet zouden moeten handelen of gedragen.
In het geval van Suarez blijkt de algemene opinie redelijk gelijkluidend te zijn. Maar stel je voor dat een Nederlandse voetballer een soortgelijke overtreding zou maken. Hoe zou je dan reageren? Het heeft ook met cultuur te maken. In Nederland gaat al heel snel 'de kop eraf' op het moment dat je boven het maaiveld uitkomt. Wellicht denkt men daar in Uruguay heel anders over. Vervolgvraag die je zou kunnen stellen: maakt het dan ook nog verschil welke Nederlandse voetballer het is? Is het een gewoon gebleven man zoals Dennis Bergkamp of een eigenwijs standje als de Johan Cruyff van vroeger.
Dat hetzelfde vergrijp tot verschillende opinies over mensen kan leiden bewijst het wielrennen. Lance Armstrong is een paria geworden nadat hij zijn dopingverleden bekende. Marco Pantani wordt met name in Italië als een halfgod gezien. Dit terwijl hij ook een grootgebruiker was van de verboden middelen. Wat is hier de oorzaak van? Ik kan wel wat redenen bedenken: hoogmoed komt voor de val als het om Armstrong gaat. Het Toursucces werd hem in Frankrijk nooit gegund; hij werd daar lettterlijk weggehoond. Ondanks dat hij met de stichting Livestrong miljoenen heeft opgehaald voor onderzoek naar kanker. Het ego van de man was zo groot dat hij gefileerd moest worden. Pantani is een heel ander verhaal: hij is altijd een lieveling van het publiek geweest. Een combinatie van factoren is hier de oorzaak van: flitsende demarrages in de bergen, zijn kale kop met grote oren, de bijnamen (het Olifantje en de Piraat), zijn prachtige overwinningen maar ook de vele tegenslagen. Pantani's overlijden op 34-jarige leeftijd, aan een overdosis cocaine, heeft bijgedragen aan de mythevorming. En dan kun je in de ogen van veel mensen blijkbaar wel eens een steekje laten vallen, ook al heb je doping gebruikt.
Ook de muziekbusiness laat zien dat er meerdere interpretaties van waarden heersen. Tijdens de finale van de Superbowl (American Football) in 2004 ontblootte Justin Timberlake een borst van Janet Jackson. De Amerikanen slaan helemaal op tilt, terwijl in Europa het voorval voor kennisgeving wordt aangenomen. Dit zal enerzijds met cultuur en anderzijds met geloof te maken hebben. Opmerkelijk is dat we nadien nooit meer iets vernomen hebben van Janet Jackson, terwijl Justin Timberlake groter is dan ooit. En het genoemde incident weerhoudt hem er niet van om in videoclips te blijven experimenten met topless vrouwen. Ik moet zeggen dat hij dat met de single Tunnelvision zeer smaakvol heeft gedaan.
Maar dit is gebaseerd om mijn waarden- en normenkader. Het is goed mogelijk dat een ander hier heel anders over denkt. Zolang dit binnen de reguliere richtlijnen en gedragsregels past mag dit.